Er zal wel weer geen houden aan zijn, maar ik probeer het toch maar. Iedereen (behalve ik, zo lijkt het vanuit mijn perspectief) zegt “DE deksel”. Dat is dus hartstikke fout, want deksel is net zo onzijdig als vulsel, stolsel, versiersel, plaksel, strooisel, voedsel, smeersel en frutsel.
Door de bocht genomen is alles wat eindigt op “sel” onzijdig. Het is eigenlijk wel een grappige taalconstructie. We plakken “sel” achter een vervoeging van een werkwoord om er een zelfstandig naamwoord van te maken. Het gaat vaak om het duiden van het middel om te gebruiken bij de handeling. Om dingen aan elkaar te plakken heb je een middeltje nodig dat plakt: plaksel dus. Een smeersel is een middel om te smeren. Voedsel is een middel dat voedt. Speeksel is een middel dat speekt (wist je vast niet). En een (af)deksel is dus een middel om iets mee af te dekken.
Resultaten van de handelingen eindigen ook dikwijls op “sel”. Het frutsel is het resultaat van gefrut. Het spinsel is het resultaat van gespin. Van zagen komt zaagsel en van mislukking bij het bakken krijg je misbaksels. Versiersel is zelfs zowel middel als resultaat.
En is echt alles wat op “sel” eindigt onzijdig? Nee, oksel is een uitzondering, maar ik heb ook nog nooit gehoord van het werkwoord “okken”. Het zou wat zijn zeg: ik ok, jij okt, wij okken. Alhoewel, ik zie eigenlijk wel een handige betekenis. Ik ok dikwijls ter snelle bevestiging van een snelle vraag via SMS of whatsapp. Dan is HET oksel dus het resultaat van okken: een bevestiging dus.
Maar is het dan nu voor eens en voor altijd duidelijk? Het is HET deksel! Graag even je oksel ter bevestiging.
Daar waar mijn moeder vandaan komt, daar heb je de acht selligheden:
Duizel (vroeger: Duisel)
Eersel
Hulsel
Knegsel
Netersel
Reusel
Steensel
Wintelre
Ok! Heel goed beargumenteerd!
De wissel, de mossel en de diesel zonderen ook uit.
Inderdaad
https://onzetaal.nl/taaladvies/advies/de-het-deksel
Niet zo conservatief.
Ach, ik conserveer aan de ene kant en creëer aan de andere. En ik koester de schoonheid van de logica.
Ik zeg altijd ”het deksel” Ben blij dat ik het goed zeg, mijn weekend kan niet meer stuk.
Oh, wat heerlijk om dit te lezen en wat vreselijk als ik mensen weer ‘de deksel’ hoor zeggen. Erg pijnlijk voor de oren…
Bedankt Desiree. Fijn om een medestander te hebben hierin!
Eva Jinek zei ‘de deksel’ tijdens haar show van 2 maart 2021. Het moet toch ‘het deksel’ zijn, dacht ik. ‘De deksel’ klinkt in mijn beleving, namelijk voor geen meter. Deksels nog aan toe, blijkt het allebei te mogen!
Sorry Eva, ik ben ook maar een mens. 😅
Maar wat mag is niet per se altijd juist 😉