Volgens het NL-EN-woordenboek is gezond verstand in het Engels “common sense”. Maar voor mij voelen ze verschillend. Dus ik heb wikipedia maar eens geraadpleegd: Gezond verstand is het natuurlijke, onbedorven verstand waarmee mensen (zoals ik het begrijp tenminste) redeneren over onze waarnemingen en ervaringen. Common sense is het vermogen van (bijna alle) mensen om dingen waar te nemen, te begrijpen en te beoordelen. In die betekenissen zit genoeg overlap om de vertaling toch te rechtvaardigen.
Common sense zou je ook letterlijk kunnen vertalen naar “gewoon waarnemingsvermogen”. Iedereen zou dit basisvermogen moeten bezitten, vandaar “common”. Volgens Aristoteles zouden zelfs alle dieren (inclusief mensen) dit vermogen in de basis hebben. Common sense mag je dus van iedereen verwachten. Nogal wiedes. Het is een collectief verstand. Zoiets als wikipedia, maar dan offline, en natuurlijk veel betrouwbaarder.
Common sense heeft eigenlijk geen tegenovergestelde. Gezond verstand overduidelijk wel: ongezond, aangetast verstand. Common sense kun je moeilijker aantasten dan gezond verstand. Gezond, onbedorven verstand raakt bedorven door eenzijdige informatie. Door dominante vaders, propaganda, of – nogal verontrustend – door algoritmen op sociale media. Of denk ik dat omdat die zelfde algoritmen mij dat laten geloven. Hoe gezond is mijn eigen verstand eigenlijk?
Volgens mij is het sowieso altijd verstandig om te beseffen dat je je kunt vergissen. Daarvoor zijn we mens. Je common sense zit in die ene seconde van twijfel voor je met de meute mee gaat. Of je ziet op het allerlaatste moment toch af van een impulsief besluit, vanwege een onbestemd gevoel in je onderbuik. Daar huist je common sense. Misschien is gezond verstand dan wel het vermogen om op je common sense te vertrouwen.
Verwoede noten 
Voor mijn is het ‘algemeen’ tegenover ‘onbedorven’ en daar zit idd een verchil tussen. Het algemene kan wel degelijk bedorven zijn door misinformatie.
Maar wat is wel of niet bedorven? Daar zal de een ook anders over denken dan de ander. De kans is groot dat mensen ouder dan 3 jaar geen ‘gezond’ verstand meer hebben. Denk maar dat ze dan wijsgemaakt wordt dat vader de beste is en sinterklaas bestaat.
Ik denk ook dat een bedorven verstand niet meer gezond te krijgen is. Fouten worden vaak weggewerkt door nieuwe fouten. Een mens maakt zichzelf ook van alles wijs als overlevingsstrategie. Een simpele daarvan is dat alle fouten bij een ander liggen en niet bij jezelf.
Misschien heb je gelijk. Misschien is verstandsbederf onherstelbaar. Maar het is tegen te gaan door mentaal te flossen. Dat doe je door je meer te verdiepen in hetgeen waarover we zo snel onze meningen klaar hebben. Oppervlakkige kennis geeft je mening te weinig fundament. Verdieping geeft écht inzicht. En echt inzicht laat je je eigen fouten ook inzien. Helaas weet ik dat zelf maar al te goed.